Als je met pensioen gaat, breekt er een heel nieuwe levensfase aan. Niet voor iedereen is dat een makkelijke overgang. Het kan zorgen voor veel vragen. Wie ben je nog zonder werk? En wat kan ik nog betekenen? Pensioencoach Hanneke van Harten pleit voor een goede voorbereiding op het pensioen en helpt mensen daarbij. ‘Maak er een waardevolle tijd van.’
Hanneke coacht met haar bedrijf ReFind Coaching mensen die net voor of al in hun pensioen staan. ‘Veel werkgevers weten wel hoe ze mensen moeten binnenhalen, maar als ze met pensioen gaan, is er vaak geen begeleiding. Mijn man is financieel pensioenadviseur en kwam geregeld met verhalen thuis van mensen die onzeker en angstig waren over deze nieuwe levensfase. Toen dacht ik: het is een belangrijke doelgroep die eigenlijk vergeten wordt, terwijl er zoveel verandert in hun leven.’
Vier fases
Het is belangrijk dat pensionado’s bagage meekrijgen voor hun nieuwe levensfase, stelt Hanneke. ‘Als je met pensioen gaat, kom je van de een op andere dag in een totaal andere balans. Je komt vanuit een druk, werkzaam leven met allerlei verplichtingen in rustiger vaarwater.
Dat doet mentaal wat met je. We kunnen daarin vier fases onderscheiden.
‘Het pensioen is geen eeuwige vakantie,
maar ook geen zwart gat.’
De eerste is de vakantiefase. Je hebt het gevoel van vrijheid. Je hoeft niks meer en je kunt ontspannen en genieten. Dat hoor je ook vaak: “Als ik met pensioen ga, ga ik eindelijk genieten.” Ik zie vaak dat ze niet eens weten hoe ze dat moeten doen. En voor een paar weken is dat heerlijk, maar al snel komt de verveling. Het pensioen is geen eeuwige vakantie, maar ook geen zwart gat. Daarna komt er een fase van gemis. Dat is een soort rouwfase. Je ontdekt dat je uit het bedrijfsleven bent en daarmee ook deels uit de maatschappij. Je levert je auto en je laptop in en je gaat je collega’s missen. Contacten die je had, verwateren. Je kunt het gevoel krijgen dat je niet meer betrokken bent en niet meer meetelt. Je mist de bevestiging die je kreeg en die je als mens ook nodig hebt. Je vraagt je wellicht af: “Wie ben ik eigenlijk nog?” Dan heb je fase 3. Daarin onderzoek je wat je nog wilt in het leven en wat er mogelijk is. In de vierde fase komt je leven weer in balans en ga je uitvoeren wat je in fase 3 hebt bedacht. Het is goed om van deze fases op de hoogte te zijn, zodat je weet wat je kunt verwachten. Want fase 2 kan bijvoorbeeld soms voor neerslachtige of zelfs depressieve gevoelens zorgen. Als je daar niet op voorbereid bent, kun je denken: help, wat gebeurt er met mij? Als je dat weet, worden die fases rustiger en kun je ze er ook gewoon laten zijn.’
Grenzen
Hanneke ziet dat veel mensen hun pensioen instappen zonder te weten wat ze willen. ‘Vaak hoor ik dat ze het spannend vinden om erover na te denken, dus stellen ze het uit. Mijn advies is om 1,5 jaar voor je pensioen na te denken over je toekomst. Als je dat niet doet, bestaat het risico dat het leven jou overspoelt. Je wordt dan geleefd, in plaats van dat je leeft. Uit angst voor de leegte plan je alles vol. Omdat je met pensioen bent, weten mensen je ook altijd te vinden. En “nee” zeggen, vinden we vaak lastig. Ik zie in de praktijk dat mensen er na een aantal jaar achter komen dat ze nog helemaal niet hebben gedaan waarvoor ze met pensioen zijn. Wat ook een aandachtspunt is, is je relatie. Je bent ineens hele dagen samen met je partner. Dat kan weleens voor wrijving zorgen. Ik leer mensen daarom ook beter op elkaar af te stemmen. En ook hierin geldt: durf grenzen aan te geven. Dat is moeilijk, maar echt nodig. Je moet persoonlijk, maar ook samen een nieuwe modus vinden.’
‘Je hebt een bak aan levens- en werkervaring
die je mag delen met anderen.’
Ontdekkingstocht
Het grootste misverstand dat Hanneke ziet bij pensionado’s is dat ze denken dat ze niet meer nodig zijn. ‘Ze onderschatten dat ze van waarde zijn voor de maatschappij. Maar je hebt nog steeds je talent en je kunt nog steeds iets betekenen. Voor je kerk, de mensen om je heen of maatschappijbreed. Zoek daarom naar zingeving. Zorg voor ritme en structuur in je leven. Je pensioen is geen tijd van alleen maar nemen, maar ook nog steeds van geven. Je hebt een bak aan levens- en werkervaring die je mag delen met anderen; misschien wel in het bijzonder met de toekomstige generatie. Je pensioen is daarnaast een prachtig moment om te ontdekken wat je nog meer in huis hebt. Een man vroeg aan mij: “Wat moet ik nu doen?” Ik antwoordde: “Wat wilde je vroeger worden?” Buschauffeur was zijn antwoord. Ik zei: “Dan ga je dat toch gewoon doen?” De tranen liepen over zijn wangen.’
Veel mensen ontlenen hun identiteit aan hun werk. ‘Ik stel dan vragen als: Wie ben jij zonder je werk, zonder de complimenten en waardering die je daar kreeg? Waar word je gelukkig van? Mensen vinden het moeilijk daar antwoord op te geven. Ik daag hen dan uit om na te denken over wie je in essentie werkelijk bent. Dan komt het vaak aan op (karakter)eigenschappen. Je kunt misschien goed luisteren, je bent zorgzaam of je hebt gouden handjes. Als ze daarachter komen en weer een doel krijgen, zie ik mensen floreren en genieten van wie ze zijn. Dat maakt de ontdekkingstocht zo mooi. Vandaaruit ontstaat er ruimte om na te denken over hoe je nog steeds van waarde kunt zijn.’
Meer informatie?
Kijk op www.refindcoaching.nl